เริ่มต้นด้วยการทำบุญ ลงท้ายด้วยบาป เริ่มต้นด้วยการลงทุน ลงท้ายด้วยความตาย *
สืบเนื่องจากข่าว นางสาว อ. ภรรยาของอดีตนายตำรวจ ตกเป็นผู้ต้องหาในความผิดฐาน “ ฆ่าผู้อื่นโดยไตร่ตรองไว้ก่อน” ซึ่งตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 289 (4) ได้บัญญัติโทษไว้เพียงสถานเดียว คือโทษ “ประหารชีวิต” โดยมีผู้ที่ใกล้ชิด หรือเกี่ยวข้องหรือใกล้ตัวกับผู้ต้องหาถึงแก่ความตายเป็นจำนวนมาก (ขณะเขียนมีจำนวน 14 รายแล้ว) และมีทรัพย์สินของผู้ตายหายไปด้วย
ปฐมบทเริ่มจาก การตายอย่างปริศนาของนางสาว ก. ด้วยอาการหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน ขณะเดินทางไปปล่อยปลากับนางสาว อ. ผู้ต้องหา ซึ่งเป็นอดีตภรรยานายตำรวจ ซึ่งปรากฏภาพจากกล้องวงจรปิดแสดงให้เห็นว่า นอกจากนางสาว อ. จะไม่ได้ให้ความช่วยเหลือแล้วยังน่าเชื่อว่าจะนำเอาโทรศัพท์มือถือและทรัพย์สินของนางสาว ก. ขึ้นรถไปด้วย จึงได้สร้างความคลางแคลงใจให้กับคนในครอบครัวซึ่งเชื่อว่าน่าจะถูกฆาตกรรม มิใช่ตายโดยพยาธิภาพของโรค จนในที่สุดมีการตรวจพบ “สารไซยาไนด์” ในร่างกายของผู้ตาย จึงเชื่อว่า ผู้ตายจะถูกวางยาพิษ (สารไซยาไนด์)
จากนั้น ได้มีการขยายผลไป จึงพบว่ามีผู้เกี่ยวข้องใกล้ชิดกับผู้ต้องหาถึงแก่ความตายอีกจำนวนมากกว่าสิบรายในลักษณะเดียวกัน หรือคล้ายกันกับ นางสาว ก.ผู้ตายในคดีนี้ โดยมีพฤติการณ์เริ่มจากการชักชวนให้เล่นแชร์ ชักชวนให้ร่วมลงทุน ชักชวนให้ดูดวงดูหมอ ชักชวนให้ทำบุญสะเดาะเคราะห์ และเมื่อสนิทสนมกันแล้ว ก็มีการไปมาหาสู่กันแล้ว จากนั้น (อาจจะ/น่าเชื่อว่า) ชักชวนให้ เหยื่อ / ผู้ตาย ดื่ม, กิน อาหารหรือเครื่องดื่ม กินยาหรือทานยา จากนั้นเหยื่อก็จะเสียชีวิตในที่สุด ( บางรายตายเฉียบพลัน บางรายค่อยค่อยหมดสติและเสียชีวิตไป)
ลองย้อนกลับไปมองอดีตพบว่า ก่อนหน้านี้ เมื่อปี พ.ศ. 2555 ศาลฎีกาได้มีคำพิพากษา คดีอดีตผู้ช่วยพยาบาลสาว วางยาฆ่าสามี โดยปลอมเอกสารเพื่อหวังเอาเงินประกัน แม้ว่าศาลจะพิพากษา “ยกฟ้อง” ข้อหาความผิดต่อชีวิต เหตุเพราะโจทก์ ไม่มีพยานนำสืบแน่ชัดเรื่องเสียชีวิตจากวัตถุออกฤทธิ์ แต่ข้อหาปลอมเอกสารเอาเงินประกัน หลักฐานแน่น และข้ออ้างจำเลยฟังไม่ขึ้น จึงพิพากษาลงโทษจำคุก 20 ปี
ไซยาไนด์ (Cyanide) : key word แห่งคดี
ไซยาไนด์ (Cyanide) คือ สารเคมีอันตรายที่ออกฤทธิ์ได้อย่างรวดเร็ว เป็นกลุ่มของสารเคมีที่มีไซยาไนด์ไอออน (CN-) เป็นองค์ประกอบ สารเคมีกลุ่มนี้มีความเป็นพิษสูงมาก มักพบในรูปของสารประกอบโลหะอัลคาไลด์ที่เป็นของแข็งสีขาว และสารประกอบโลหะหนัก พบได้มากในพืชในรูปของกรดไฮโดรไซยานิค สามารถวิเคราะห์หาได้ในรูปของไซยาไนด์ไอออน สามารถวิเคราะห์หาไซยาไนด์ได้โดยใช้วิธีการกลั่น (Distillation Measurement) เมื่อเข้าสู่ร่างกาย จะเข้าไป ยับยั้งการทำงานของเซลล์จนอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต
ไซยาไนด์ เป็นสารเคมีที่มักนำมาใช้ในอุตสาหกรรมการผลิตกระดาษ สิ่งทอ และพลาสติก สามารถปนเปื้อนได้ทั้งในอากาศ ดิน น้ำ และอาหาร และไซยาไนด์สามารถเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยพบในพืชบางชนิด อย่างอัลมอนด์ แอปเปิล และยังเกิดได้จากกระบวนการเผาผลาญภายในร่างกายมนุษย์ อย่างไรก็ตาม ไซยาไนด์ ปริมาณเพียงเล็กน้อยที่พบในพืชและกระบวนการเผาผลาญนั้นไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต
พิษของไซยาไนด์
ดังที่กล่าวแล้วว่า ไซยาไนด์เป็นสารเคมีที่มีความเป็นพิษสูง ที่สามารถพบได้ทั่วไปในสิ่งแวดล้อม ซึ่งอาจเป็นผลมาจากกระบวนการทางธรรมชาติ และจากกิจกรรมต่าง ๆ ในภาคอุตสาหกรรม
โดยไซยาไนด์ สามารถเข้าสู่ร่างกายได้ทั้ง ทางปาก การหายใจ และการดูดซึมผ่านทางผิวหนังและตา โดย
ระดับความรุนแรง จากพิษของไซยาไนด์ จะขึ้นอยู่กับปัจจัย 4 ประการ ได้แก่
โดยผลกระทบจากการได้รับ ไซยาไนด์ แบ่งได้ 2 ประเภท ดังนี้
เช่น หายใจติดขัด เลือดไหลเวียนผิดปกติ ภาวะหัวใจหยุดเต้น สมองบวม ชัก และหมดสติ เป็นต้น
เวลานาน ในเบื้องต้นอาจทำให้เกิด อาการปวดศีรษะ ง่วงซึม คลื่นไส้ อาเจียน เกิดผื่นแดง และอาจมีอาการอื่น ๆ เกิดขึ้นตามมา เช่น รูม่านตาขยาย ตัวเย็น อ่อนแรง หายใจช้า เป็นต้น นอกจากนี้ หากไม่ได้รับการรักษาเป็นเวลานาน อาจทำให้หัวใจเต้นช้าหรือเต้นผิดปกติ ผิวหนังบริเวณใบหน้าและแขนขากลาย เป็นสีม่วง โคม่า และเสียชีวิตในที่สุด
การวางยาพิษ : ฆ่าโดยไตร่ตรองไว้ก่อน
คำพิพากษาศาลฎีกา 2832/2538
จำเลยได้นำ น้ำส้มผสมยาฆ่าแมลง ไปถวายพระภิกษุผู้เสียหาย โดยเจตนาฆ่าผู้เสียหายโดยไตร่ตรองไว้ก่อน แม้จำเลยจะมีเจตนา ฆ่าเฉพาะผู้เสียหาย แต่เมื่อผลแห่งการกระทำเกิดขึ้นแก่ ผู้ตายโดยพลาดไปก็ต้องถือว่าจำเลยมีเจตนาฆ่าผู้ตาย โดยไตร่ตรองไว้ก่อน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 60 ด้วย จำเลยมีความผิดตามมาตรา 289(4) ประกอบด้วยมาตรา 80 และมาตรา 289(4) ประกอบด้วยมาตรา 60
“ วางยาพิษ แต่ยาพิษไม่มากพอ ฟังไม่ได้ว่าเป็นเจตนาฆ่า”
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1113/2542
จำเลยที่ 2 ได้นำยาฆ่าแมลงซึ่งมีสารพิษชนิดมีโธมิลผสมน้ำใส่ในขวดยาลดไข้พาราเซตามอลชนิดน้ำ แล้วใช้ให้จำเลยที่ 1 นำไปให้ผู้เสียหายดื่มเมื่อผู้เสียหายดื่มยาลดไข้ผสมสารพิษชนิดมีโธมิลแล้วก็เกิดอาเจียน และจำเลยที่ 1ใช้นิ้วล้วงคอให้ผู้เสียหายอาเจียน จนกระทั่ง ส.นำน้ำมาให้ดื่ม ผู้เสียหายก็อาเจียนอีกและไม่ปรากฏว่าจำเลยที่ 2 เคยมีสาเหตุโกรธเคืองผู้เสียหายมาก่อน ประกอบกับสารพิษมีโธ มิลต้องกินเข้าไปในปริมาณมากพอจึงจะเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ดังนี้ย่อมฟังไม่ได้ว่าจำเลยที่ 2 มีเจตนาฆ่าผู้เสียหาย คงฟังได้เพียงว่าจำเลยที่ 2 มีเพียงเจตนาทำร้ายผู้เสียหายให้เจ็บป่วยเท่านั้น และศาลย่อมลงโทษจำเลยที่ 2ในความผิดฐานทำร้ายร่างกายตามข้อเท็จจริงที่ปรากฏในทางพิจารณาได้ความนี้ได้
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3056/2545
แม้จำเลยที่ 1 และที่ 2 จะให้การรับสารภาพในชั้นจับกุมและชั้นสอบสวนว่าร่วมกันวางแผนใช้ยานอนหลับผสมในเครื่องดื่มให้ผู้เสียหายทั้งสองดื่ม และร่วมกันลักทรัพย์หลายรายการในขณะที่ผู้เสียหายทั้งสองหลับก็ตาม แต่ในชั้นพิจารณากลับปฏิเสธว่ามิได้กระทำเช่นนั้น เมื่อปรากฏว่าจำเลยที่ 1 และที่ 2 เป็นชาวต่างชาติ จึงเป็นไปได้ว่าล่ามอาจแปลคำให้การไม่ถูกต้อง ดังนั้น ลำพังคำให้การในชั้นจับกุม และชั้นสอบสวนดังกล่าวยังไม่อาจรับฟังข้อเท็จจริงเป็นยุติตามนั้นได้ โจทก์ยังมีหน้าที่นำพยานหลักฐานอื่นมาสืบให้มั่นคงและฟังได้ว่ามียานอนหลับหรือสารที่ทำให้ง่วงปนอยู่ในเครื่องดื่มที่จำเลยที่ 1และที่ 2 ให้ผู้เสียหายทั้งสองดื่มจริงตามฟ้องเมื่อโจทก์ไม่มีหลักฐานการตรวจพิสูจน์เครื่องดื่มว่ามีส่วนผสมของยานอนหลับอยู่ด้วย ทั้งไม่มีผลการตรวจร่างกายของผู้เสียหายทั้งสองมาแสดงให้เห็นว่า การที่ผู้เสียหายทั้งสองนอนหลับเกิดจากการดื่มเครื่องดื่มที่มียานอนหลับหรือสารที่ทำให้ง่วง กรณีจึงยังมีเหตุสงสัยว่าจำเลยที่ 1 และที่ 2 ใส่ยานอนหลับในเครื่องดื่มให้ผู้เสียหายทั้งสองดื่มหรือไม่ ต้องยกประโยชน์แห่งความสงสัยให้จำเลยที่ 1และที่ 2 ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 227วรรคสองจำเลยที่ 1 และที่ 2 มีความผิดเพียงฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 335(1)(7) วรรคสอง
เมื่อรู้จักกับ “สารไซยาไนด์ (Cyanide)” แล้ว มาลองคิดกันดูว่า
ในอดีตก็เคยมีคำพิพากษาศาลฎีกาในลักษณะเช่นนี้
ในคดีที่พนักงานอัยการกองคดีอาญา 6 เป็นโจทก์ยื่นฟ้อง นาง ณ. อดีตผู้ช่วยพยาบาล เป็นจำเลยในความผิดฐาน “ฆ่าและพยายามฆ่าผู้อื่นเพื่อหวังเงินประกันโดยไตร่ตรองไว้ก่อน เคลื่อนย้ายทำลายศพเพื่อปิดบังการตาย แจ้งความเท็จ ปลอมและใช้เอกสารสิทธิปลอม ฉ้อโกง มีวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทประเภท 2และ 4 ไว้ในครอบครองโดยผิดกฎหมาย”
คดีนี้โจทก์ฟ้องว่า จำเลยได้กระทำความผิดกฎหมายหลายบทหลายกรรม โดยปลอมและใช้เอกสารปลอมในการทำประกันชีวิต และประกันอุบัติเหตุให้กับนาย ร. อดีตสามี โดยทำประกันไว้กับบริษัทต่างๆ ถึง 18 บริษัท รวม 20 กรมธรรม์วงเงิน 40,645,000 บาท โดยมีจำเลยเป็นผู้ได้รับผลประโยชน์ จากนั้นจำเลยได้วางแผนฆ่าผู้ตาย โดยแอบใส่ยาพิษให้ดื่มจนมีอาการง่วงซึมขณะขับรถ และประสบอุบัติเหตุรถพลิกคว่ำขณะเดินทางไป จ.สระบุรี เมื่อถูกส่งตัวไปรักษาที่โรงพยาบาลแล้วกลับมาพักฟื้นต่อที่บ้าน จำเลยยังได้ลักลอบ ใส่ยาพิษร้ายแรงลงในกาแฟให้ดื่ม จนเป็นเหตุให้นาย ร.ถึงแก่ความตายสมเจตนา เพื่อหวังผลประโยชน์จากการทำประกัน หลังเกิดเหตุเจ้าหน้าที่ตำรวจได้เข้าตรวจค้นบ้านพักจำเลยใน จ.สระบุรี พบวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท 2 และประเภทที่ 4 จำนวนมาก จึงตรวจยึดไว้เป็นของกลาง โดยจำเลยให้การปฏิเสธทุกข้อกล่าวหา…
ศาลชั้นต้นมีคำพิพากษาว่า ให้จำคุกฐานปลอมและใช้เอกสารปลอม 18 ปี ฐานปลอมเอกสารสิทธิ์เพื่อรับผลประโยชน์ 2ปี รวม 20 ปี ส่วนข้อหาพยายามฆ่า พิพากษายกฟ้อง เนื่องจากพยานหลักฐานโจทก์ไม่ชัดเจนเพียงพอว่าผู้ตายรับสาร “ไซยาไนด์” เพราะผู้ตายได้รับอุบัติเหตุกระทบกระเทือนทางสมองอย่างรุนแรงอาจเสียชีวิตเพราะโรคแทรกซ้อนก็ได้ และศาลอุทธรณ์มี คำพิพากษายืนตามศาลชั้นต้น
ต่อมาอัยการโจทก์และจำเลยยื่นฎีกา ศาลฎีกาตรวจสำนวนประชุมปรึกษาหารือแล้วเห็นว่า ที่โจทก์ฎีกาให้ลงโทษจำเลยในความผิดฐานฆ่า และพยายามฆ่านั้น ในชั้นพิจารณาโจทก์ไม่มีพยานมานำสืบให้เชื่อได้อย่างแน่ชัดว่า ผู้ตายเสียชีวิตลงจากวัตถุออกฤทธิ์ มีเพียง นาง ฉ. น้องสาวผู้ตาย เบิกความว่า ก่อนผู้ตายจะเสียชีวิตได้ไปเยี่ยม เมื่อสอบถามผู้ตายก็จำไม่ได้ว่าเกิดอะไรขึ้น ทราบเพียงว่าไปดื่มกาแฟที่บ้านจำเลย ส่วนจำเลยเบิกความว่าไม่ได้เป็นคนชงกาแฟให้ผู้ตายดื่ม อีกทั้งคำเบิกความของพยานโจทก์ที่เป็นแพทย์ ก็ขัดแย้งกันเกี่ยวกับสาเหตุการเสียชีวิต ส่วนเรื่องที่จำเลยนำศพผู้ตายไปฌาปนกิจก่อนที่จะผ่าชันสูตรศพนั้นศาลเห็นว่าเรื่องการผ่าชันสูตรศพเป็นหน้าที่ของแพทย์ผู้ให้การรักษา เมื่อแพทย์ได้มอบศพให้จำเลยนำไปประกอบพิธีทางศาสนาจึงไม่ได้เป็นการกระทำโดยพลการสำหรับข้อหาปลอมและใช้เอกสารสิทธิปลอม ฉ้อโกง ลงลายมือชื่อของผู้ตายในสำเนาเอกสารต่างๆ เพื่อนำไปยื่นกับตัวแทนบริษัทประกันชีวิตนั้น เห็นว่า ที่จำเลยอ้างว่าผู้ตายยินยอมให้จำเลยกระทำ เป็นการกล่าวอ้างลอยๆ ไม่มีเหตุผลใดที่ผู้ตายจะให้จำเลยไปเอาประกันเอง อีกทั้งผู้เอาประกันจะต้องลงลายมือชื่อด้วยตนเอง การกระทำของจำเลยเป็นการกระทำที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่บริษัทประกันและผู้ตาย จำเลยจึงมีความผิดฐาน ปลอมและใช้เอกสารปลอม ฐานปลอมเอกสารสิทธิเพื่อรับผลประโยชน์ ที่ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์พิพากษาจำคุก 20 ปีจำเลยนั้นชอบแล้วฎีกาจำเลยฟังไม่ขึ้น พิพากษายืน
“ ให้ศาลใช้ดุลพินิจชั่งน้ำหนักพยานหลักฐานทั้งปวง อย่าพิพากษาลงโทษจนกว่าจะแน่ใจว่ามีการกระทำผิดจริงและจำเลยเป็นผู้กระทำผิด เมื่อมีความสงสัยตามสมควรว่าจำเลยได้กระทำผิดหรือไม่ ให้ยกประโยชน์แห่งความสงสัยให้จำเลย ”
ซึ่งบทบัญญัติมาตรานี้ ศาลมักจะนำมาเป็นเหตุผลในการพิพากษา “ ยกฟ้อง” ฉะนั้น ในคดีที่ไม่มีการผ่าศพพิสูจน์โดยละเอียด หรือแม้แต่คดีที่มีการผ่าศพพิสูจน์โดยละเอียดก็ตาม หากพนักงานสอบสวนจะสั่งฟ้องดำเนินคดีกับผู้ต้องหาในความผิดฐานนี้ จักต้องรวบรวมพยานหลักฐานให้มั่นคงดังกล่าว หากแม้จะมีเหตุอันควรน่าเชื่อว่า ผู้ต้องหาเป็นกระทำผิด แต่พยานหลักฐานไม่มั่นคงเช่นพยานหลักฐานยังฟังไม่ได้ว่า “ ผู้ต้องหาเป็นผู้นำสารไซยาไนด์เข้าสู่ร่างกายของผู้ตายได้อย่างไรและทางใด เช่น ทางปาก ทางการหายใจ และทางการดูดซึมผ่านทางผิวหนังและตา และด้วยวิธีการใด ( เช่น ให้ดื่ม ให้กินอาหารหรือยา ให้ฉีดเหรือสูดดมข้าร่างกาย เป็นต้น) และในร่างกายของผู้ตายมีการตรวจพบ สารไซยาไนด์ และพบในปริมาณที่มากพอที่จะทำให้ถึงแก่ความตายได้ ก็อาจเป็นเหตุให้ศาลพิพากษายกฟ้องได้
จึงเป็น “ ความยากและท้าทาย” ของกระบวนการยุติธรรมที่จะต้องรักษา “ ดุลภาคระหว่างความยุติธรรม กับความสงบสุขของสังคม” และ “ความเป็นธรรมตามตัวบทกฎหมาย กับ ความเป็นธรรมตามความเป็นจริง” , ความจริงที่เห็นเบื้องหน้า (บุคคลแวดล้อมใกล้ชิดถึงแก่ความตาย) กับ พยานหลักฐานที่ปรากฏ ( บางรายไม่มีการผ่าศพพิสูจน์โดยละเอียด และมีการเผาศพไปแล้ว ไม่เหลือพยานหลักฐานจากศพแล้ว ) ยังไม่รวม บทกฎหมายที่คุ้มครองจำเลยที่ “วิกลจริต” หรือ จำเลย “มีครรภ์” หรือ “จำเลยที่คลอดบุตรแล้วยังไม่ถึงสามปี และจำเลยต้องเลี้ยงดูบุตรนั้น” ที่ให้ศาลมีอำนาจสั่งให้ทุเลาการบังคับให้จำคุกไว้ก่อน จนกว่าเหตุอันควรทุเลาจะหมดไป (ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 246) และยังมี บทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 65 ที่บัญญัติ ผู้ใดกระทำความผิดในขณะไม่สามารถรู้ผิดชอบ หรือไม่สามารถบังคับตนเองได้เพราะมีจิตบกพร่อง โรคจิตหรือจิตฟั่นเฟือน ผู้นั้น ไม่ต้องรับโทษสำหรับความผิดนั้น ( แต่จำเลยต้องพิสูจน์ให้ได้ว่า ขณะกระทำผิดนั้น ตนเองไม่สามารถรู้ผิดชอบ หรือไม่สามารถบังคับตนเองได้เพราะมีจิตบกพร่อง โรคจิตหรือจิตฟั่นเฟือน)
แต่ถ้าผู้กระทำความผิดยังสามารถรู้ผิดชอบอยู่บ้าง หรือยังสามารถบังคับตนเองได้บ้าง ผู้นั้นต้องรับโทษสำหรับความผิดนั้น แต่ศาลจะลงโทษน้อยกว่าที่กฎหมายกำหนดไว้สำหรับความผิดนั้นเพียงใดก็ได้
บทสุดท้ายของคดีนี้จะจบอย่างไร “ ดุลภาคระหว่างความยุติธรรม กับความสงบสุขของสังคม” และ “ความเป็นธรรมตามตัวบทกฎหมาย กับ ความเป็นธรรมตามความเป็นจริง” , ความจริงที่เห็นเบื้องหน้า กับ พยานหลักฐานที่ปรากฏ ฝ่ายใดจะมีน้ำหนักมากกว่ากัน คงต้องติดตามต่อไป
อัยการศาลสูงจังหวัดสมุทรปราการ
อดีต รองประธานคณะอนุกรรมาธิการศึกษาการปฎิรูปกระบวนการยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน (คนที่สอง) ในคณะกรรมาธิการการกฎหมายการยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน สภาผู้แทนราษฎร
